Bebek işaret dilini araştırırken kendimi Yasemin Yusufoff’un Bebek İşaret Dili kitabının içerisinde buldum. Biz anne ve babalar olarak zaten bebeklerin işaretlerinden ne demek istediğini ne yapmak istediğini zaten anlayabiliyoruz yalnız bebeklerin o kadar fazla ki bedenleriyle yaptığı işaretler…

Bebek İşaret dili aslında yadsınamayacak kadar önemlidir. Bebeklerin işaret dili konuşma öncesinde bebeğinizle iletişim kurabilmenizin basit ve en doğal yoludur. Bebekler hoşçakal derken el sallamayı öğrendikleri gibi günlük hayatlarında da çeşitli olan beden dillerini çalıştırabilir ve işlerini yarayabilecek olan eylemlerin işaretini öğrenebilirler. Bebeğiniz bugün konuşamasa bile size kolaylıkla altının değiştirilmesi gerektiğini yada meme istediğini söyleyebilecek seviyeye gelecektir.

Aslında işin özü şudur ki, bebeklerin beden dili kullanabilmeleri gelişimlerinin bir parçasıdır. Bebeklerin birinci yaş günlerine gelmeleriyle birlikte çoğu işareti kullanmaya başladıkları görülmüştür. Bebekler birinci yaş günlerine doğru parmaklarıyla işaret etmeye hatta kucağa alınmak istediklerinde kollarını açmayı öğrenmişlerdir. Bebek işaret dili bu temel gelişim üzerine kurulmuştur.

Gerçek işaret dilinin Amerikan İşaret Dili, Türk İşaret Dili gibi temel olarak alınması özellikle eğitim ve referanslardan yararlanılması açısından işleri kolaylaştırmıştır. Böylece merak ettiğiniz her kelimeyi kolayca mümkündür. Bununla birlikte bebeğinizin bazı işaretleri kendiliğinden de ürettiğini rahatlıkla görebilirsiniz. Ve bebeğinizin oluşturduğu işaretleri düzeltmeden de rahatlıkla kullanabilirsiniz.

Bebek İşaret Dili yaklaşık olarak 30 yıldır ABD’ de bilinmekte ve esas popülerliğini de 2004 yılında ” Zor baba ve dünür” filmiyle etkisini arttırmıştır. Bu filmi belki hatırlarsınız. Bu filmde büyükbaba torununu işaret dilini öğretmekteydi. Şimdi ise dünyanın bir çok yerinde filmde ki bu teknik baz alınarak bebeklere işaret dili öğretilmektedir.

1853 yılında işaret dilinin işitme özürlü olan çocuklarda işe yaradığını fark eden ilk kişi David Bartlett’dir. Bartlett, sağır çocuklara işaret dilini öğretirken çevrede var olan işitmesinde bir problem olmayan çocuklarda da işe yaradığı görülmüştür. Ne yazık ki o zamanlardaki aşırı tutuculuk ve işaret dili öğretimine karşı büyük tepkiler, bu konunun daha iyi araştırılıp geliştirilmesine olanak vermedi. Ancak 30 yıl önce bu konu tekrar gün yüzüne çıktı ve tekrar araltırılmalar kaldığı yerden devam ettirildi.

Amerikan Pediatri Akademisi Öneriyor…

Bebek İşaret Dili

* Bebekler ve aileleri için doğal, kolay ve eğlenceli bir iletişim aracıdır.
* Bebeğinizle sözlü iletişimi güçlendiren sembolik işaretlerdir.
* Bebeğinizin ihtiyaçlarını, isteklerini ve hatta karmaşık düşüncelerini iletebilmek için kullanabileceği güçlü bir yoldur.
* Bilimsel araştırmalar pek çok faydaları olduğunu ispatlamıştır.

70’li yılların sonuna doğru ise yapılan araştırmalarda, işitme engelli ebeveynlerin işitmesinde herhangi bir sorunu olmayan çocuklara göre daha erken ve daha etkili konuşmaya başladığı görülmüştür. Sonrasında ise işitebilen çocuklara ASL öğretilmesinin etkili olduğu görüldü. Hatta bu araştırmada bir adım daha ileriye gidilerek aileler/bebekler tarafından işaret üretilmesine de karşı çıkarak sadece ASL’nin bebeklerle iletişimde kullanılmasının daha uygun olacağı söylenmeye başlandı.

Koliforniya’dan Prof. Acredolo ve Prof. Goodwyn ise, 1989’dan beri bebeklerle işaretle iletişim hakkında çalışmalar yapıyorlardı. 100 aileyi kapsayan bu araştırma sonucunda bulunan işaretlerle gerçekleştirilen iletişimin kısa ve uzun dönemde çeşitli faydaları olduğunu belgelediler.

Dr. Marilyn Daniels daha büyük çocuklarla yani okul öncesinden 6. sınıfa kadar olan çocuklar üzerinde yaptığı çalışmalar sonucunda, işaret dilinin çocuklara imla, okuma ve kelime haznesinin geliştirilmesi gibi konularda etkin bir yardımcı olarak gösterildi.

BEBEK İŞARET DİLİNİN ÖNEMİ

Bebek işaret dilinin araştırmalarla da ispatlanmış dil gelişimi, bilişsel gelişim, kendinle barışık olma ve çevreye uyum kabiliyeti gibi son derece önemli faydaları vardır. Bebek işaret dili bebeğinizi büyütürken kullanabileceğiniz zaman zaman hayati öneme sahip olabilecek zaman zaman ise, bebeğinizle aranızda ki iletişimi kolaylaştıracak öneme sahiptir. Bazı araştırmacılara göre ise, bebek dili bebek bezinden bile önemli sırada tutulmaktadır.

BEBEK İŞARET DİLİNİN BİLİŞSEL FAYDALARI

Bilişsel gelişim, beyin ve dil gelişimi de dahil olmak üzere bebek işaret dilinden özellikle olumlu yönde etkileşim gösterir. Karşılaştırmalı araştırmalarda işaret dili kullanan bebeklerin kullanmayan bebeklere oranla, beyinlerinde daha fazla gelişim gözüktüğünü görmüşlerdir. Bu sadece dilin gelişimiyle alakalı değil aynı zamanda görsel ve motor bölgelerinin gelişimiyle de alakalı olduğu açıklanmıştır.

İşaret dilini kullanan bebeklerin daha erken konuştuğu da görülmüştür. Genellikle işaret dilini kullanan bebeklerin konuşmayı işaret dili vasıtasıyla ertelediği düşünüldüğü için bebeklerin işaret dili çoğu zaman bir efsane olarak görülmekte ve bu yüzden de gelişememektedir. İlay’a işaret dilini öğretmeye çalıştığımı gören sevgili yakınlarım her zaman ” Aaa olmaz, böyle yaparsan çocuk geç konuşur. Bak işaret dilinin arkasına saklanır ve tembellik yapar ve konuşmaz.” deseler de ben onlara aldırış etmiyorum. Çünkü herşeyin bir temeli bir başlangıcı vardır. Nasıl mı? Hiç bir bebek emeklemeyi öğrendiği için yürümekten vazgeçer mi? Hayır, tabi ki vazgeçmez. İşte işaret dili de öyle bir şey. Bebek bedeninin işaretleriyle anne ve babasına veya çevresindeki insanlara istediği şeyin mesajını veriyor diye konuşmaktan vazgeçmez, vazgeçemez.

Eğer bebeğinizle bu süreçte üç yollu iletişim kurarsanız bebeğiniz hem işaret dilini kullanır, hem sizi duyar hemde konuşurken yaptığınız işareti görecek ve hareketi nasıl yaptığınızı gözlemleyerek bir süre sonra bebeğinizde aynı işareti yani hareketi yapacaktır.

Bebek işaret dilini öğrenirken ne kadar fazla duyu işin içerisine girerse öğrenmek ve daha sonra hatırlamakta o kadar kolay olacaktır. Bu sebeple konuşma ile birlikte kullanılan işaret dili, bebeğin konuşmasını hem kolaylaştırır hem de bebeğin konuşmasını yaşıtlarına kıyasla daha erkene çekmesini sağlar.

Bebek işaret dilinin bilinmeyen bir faydası da şudur, bir yabancı dil öğreniyormuşçasına gelişmesini sağlar. Bebeğinize bebek işaret dili öğrenmekle, beyninin dil öğrenimi ile ilgili bölümlerini de uyarmış ve ömür boyu faydalanabileceği şekilde geliştirmiş olacaksınız. Eğer ki evinizin içerisinde birden fazla farklı lisan kullanılıyorsa, konuşurken beden dilinizi de kullanmanız bebeğiniz bebek işaret dilini daha kolay anlayacak ve daha çabuk öğrenecektir.

Bebek işaret dilini kullanıyorsanız;

* 8 ay civarında olan bebeğiniz bazı düşünce ve isteklerini size iletecektir.
* Bebeğiniz yaşıtlarına kıyasla daha erken konuşacaktır.
* Bebeğiniz yaşıtlarına kıyasla daha geniş kelime hafızası olacaktır.
* Bebeğiniz kitapları sevecek ve bunun yanında okumayı da sevecektir.
* Ve bebeğiniz yaşıtlarına kıyasla daha fazla IQ’ya sahip olacaktır.

BEBEK İŞARET DİLİNİN SOSYO-DUYGUSAL FAYDALARI

Sosyo-duygusal gelişimi pozitif yönde etkileyen bebek işaret dili, duyarlı ebeveynlik ve güvenli bağlılık konusunda paha biçilemez bir araçtır. Psikologlara göre ise duyarlı ebeveynlik, bebeğinizin anlatmak istediği mesajları hemen anlayıp yerine getirmeniz hususunda bebeğinizin sağlıklı bir ruh gelişimi için oldukça önemli bir faktördür.

Bebek işaret dilini kullanabilen bebekler daha az hayal kırıklığına uğrayacak bunun yanında daha fazla anlaşılacak ve ihtiyaçları daha seri bir şekilde karşılanacaktır. Yapılan araştırmalar neticesinde bebek işaret dilini kullanan bebekler, duyarlı ebeveynlere sahip oldukları için daha fazla anlaşılıyor ve anlaşılmanın verdiği sonuçla birlikte daha mutlu bir bebeklik dönemi geçirerek daha kolay bir odanın içerisinde bırakıldığı görülmektedir.

Tüm bunların yanında bebeğinizi daha iyi anladığınız için aranızda ki iletişim daha güçlü olacak ve bu anlaşılma durumu da aranızda ki bağın güçlenmesine sebep olacaktır. Bebeğiniz işaret dilini kullandıkça sizin pozitif reaksiyonlarınızı alacak ve onu daha da yüreklendirmenizle kendine güveni de gelişecektir. Duyguların kendileri de bir iletişim şekli olup bir şeylerin doğru ya da yanlış gittiği bilgisini verirler. Çocukların tekrarlanan duygusal deneyimleri onların hafızalarını, beklentilerini ve gelecekteki duygulanım ve davranışlarını belirleyecek tepki eğilimlerini oluşturur.Daha az ağlama ve ebeveynlerle olumlu etkileşim, çocuğunuzun duygusal gelişimi ve hayatı için güçlü ve pozitif bir başlangıç oluşturur.

BEBEK İŞARET DİLİNİN EBEVEYNLERE FAYDALARI

Bebek işaret dilinden sadece bebeğiniz fayda görmeyecektir. Bebeğinizi anlayabildiğiniz için sizde bu durumdan oldukça rahatlık hissedeceksiniz.

* Çocuğunuzun aklı ve kişiliği hakkında bir fikir edinebileceksiniz.
* Bebeğinizin ne kadar zeki olduğunu anlayacaksınız.
* Etkileşiminiz iki yönlü olunca sırf bebek bakımıyla değil aynı zaman da küçük bir çocuğunuzla da ilgileniyor olacaksınız.

Tabi tüm bunların yanında bebeğinizin dilini anlayabildiğiniz için kendinizi daha bilinçli hissedeceksiniz. Bebekleriyle bebek işaret dilini kullanan annelerin kendilerini diğerlerine göre daha yetenekli hissettikleri gözlemlenmiştir. Bebeğinizin dilini anladığınız için bu durumdan kendinizi daha güçlü hissedeceksiniz. Bu aynı zamanda beyninizi daha fazla çalıştırmanıza yaradığı için beyninizi de daha genç tutmanızı sağlayacaktır.Çünkü özellikle alışkın olmadığınız konularda yeni şeyler öğrenmek, beyninizi parlatmak için en iyi yollardan birisidir.

BEBEK İŞARET DİLİNİN KREŞ VE ANAOKULLARINDA KULLANILMASININ FAYDALARI

* Daha az hayal kırıklığı yaşanacaktır. Bebeğiniz işaret dilini kullanabileceği için kendisini ifade edebilmek için bağırmasına da gerek kalmayacaktır.
* Bebeğinize bakan öğretmen ve ya personel daha az stres altına girecektir çünkü bebeğiniz işaret diliyle ne istediğini anlatabilecek yeteneğe sahiptir.
* Çocukların ihtiyaçlarının karşılanması için daha az tahmin oyunu ve bakımlarının daha kolaylaşması sayesinde, pozitif davranışlarının gelişim için daha çok zamanınız olacaktır.

Şimdi paylaşacağım tabloyu dikkatli bir şekilde incelerseniz aslında bebek işaret dilinin ne kadar da önemli olduğunu anlayabilirsiniz.

BEBEK İŞARET DİLİNİ NE ZAMAN ÖĞRETMELİYİM?

Bebek işaret dili kitabında yazan bir kısmı sizlere aktarmak istiyorum. “ Ben Celine doğar doğmaz işaretleri kullanmaya başlamak istedim. Ne kadar erken olursa o kadar kolay olacağı mantığıyla hareket etsem de Celine’yle konuşurken ilgili işaretleri kullansam da pek ilgi alanının içerisine giremedim. Celine benim yaptığım işaretlere pek aldırış etmiyor daha çok çevresini gözlemlemeye çalışıyordu. Hal böyle olunca bebek işaret dilini 6. Aya kadar ertelemeye karar verdim. Bunu yapmam aslında daha faydalı oldu çünkü etrafının farkında olduğu ve yaptıklarımı izlediği bir dönemden yararlanabildim.
İlk işaretini 7 aylıkken yaptı.8. ay da ise gözümün içerisinde bakıp sütünü istedi. Basit bir kural olarak bebeğiniz eğer bir şeyleri işaret etmeye çalışıyorsa, bebek işaret dilini öğrenmek için hazırdır. Bu ise genellikle 6-8 ay arasında el hareketlerine baktığı ve derdini anlatmaya çalıştığı zamandır. Bu zamanın en iyi tarafı ise bebeğinizin işaretleri yapması için fazla beklemeyecek olmanızdır.“

Bazı ebeveynler ise bebek işaret diline alışabilmek için bu uygulamaya daha erken başlayabilirler. Bana soracak olursanız ben hala bu bebek işaret diline başlayamadım. Hayır bir türlü ezberleyemedim bu işaretleri. Kitapla da dolaşamıyorum. Kızım kitabı gördüğü an yemeğe çalışıyor. Sanırım gerçekten de en doğrusu 6 ay öncesinden bu hazırlıklara başlamakmış. Yeterince pişip uygulamayı öyle bebeklerimize öğretmekmiş. Ama burada dikkat etmeniz gereken bir nokta var ki o da şudur bebekler 6 ay öncesinden hiçbir şekilde beden dillerini kullanmaya başlayamazlar. Çünkü bebeklerin 6. Aylarından sonra el, kol ve göz koordinasyonu oluşmaktadır. Ve yine 6 aylarından sonra uzun dönemli hafızaları gelişmektedir.

Aslında bebek işaret diline ne zaman başladığınızdan ziyade bebek işaret diline devamlılığınız önem arz etmektedir. Bebeğiniz sizin yaptığınız işaretleri ne kadar görürse ve bebeğinizin çevresinde bulunan insanlar ne kadar çok bu işaretleri yaparsa bebeğiniz o kadar çabuk öğrenecektir. Elbette ki bebeğiniz ilk zamanlar bebek işaret dilini ya hiç yapmayacak ya da yanlış yapacaktır, bu çok normaldir. Burada asıl önemli olan nokta işaretleri anlamlarıyla ilişkilendirebilmek ve her ne olursa olsun vazgeçmemenizdir. Eğer benim gibi baştan pes ederseniz devamlılığı gelmeyecektir. Hala kendimi bu işaretleri yapmak için hazır olmayı bekliyorum. Tabi bu esnada kızımda büyüyor. Bu nedenle de bebek işaret dilindeki işaretleri yaparken aynı zamanda işaretlerin isimlerini de seslendirmeniz gerekmektedir.

Bebekler büyüdükçe bebek işaret dilinde adeta bir uzman olabilirler. Tabi ki bunları kolayca uygulayabilecek el kullanma becerisine de kavuşmuş olacaktır.

Sağlıklı her bebek işaret dilinin uygun ortamlarda öğretildiği taktir de işaret dilini öğrenecektir. Hatta Down Sendrom’lu bebekler dahi işaret dilini öğrenebilecek yeteneğe sahiplerdir. Bebeklerin işaret dilini kullanma süreleri genellikle ilk işaretin devamlılığından itibaren 6 hafta ile 2 ay arasında değişmektedir. Yani yılmadan işaretleri bebeğimize göstermeli ve yılmadan bebeğimizden işareti görene kadar devam etmeliyiz. Daha büyük bebekler ise işaretleri daha kolay kullanmaya başlayacaklardır. 18 aylık olan bebekler ise işaret dilinde ki olayı hemen kapabilirler.

Bebeklerin her biri birbirinden farklı olduğu için bebek işaret dilini bizlere sergileme süreleri de birbirinden farklı olacaktır. Ama azimle bıkmadan ve usanmadan işaretleri bebeğimize gösterdiğimiz takdir de bir gün mutlaka ödülümüzü alacağımıza inanıyorum.

BEBEK İŞARET DİLİNİ NASIL ÖĞRETEBİLİRİM?

Bebek işaret dilini öğrettik. Anladık baya yararlıymış. Eee peki biz bu bebek işaret dilini nasıl öğreteceğiniz? İşte işin özü burada saklı. İşaret dilini sadece bilmek yetmiyor, birde bu dili bebeğe anlatabilmek gerekiyor.

* Öncelikle size anlamlı gelen 3-5 tane işaret dilini seçiniz. Mesela “ Süt, bez , su, uyku “ olabilir. Daha sonra her seferinde mesela emzirmeden önce “Süt ister misin?” diye sorun. Ve “Süt” kelimesinin geçtiği anda süt işaret dilini kullanın. Ve işaret dilini kullanırken bebeğinizle de aynı zamanda göz kontağı kurun. Hem işaret edin hem de sesli olarak söyleyin. Her seferinde yılmadan usanmadan bunu uyguladığınız takdir de bebeğiniz süt kelimesinin işaretini öğrenecek ve karnı acıktığında süt işaretini yapacaktır. Tabi belli bir zaman sonra. Bir önceki yazımda da aktardığım gibi bebekler 6 hafta ile 2 ay arasında ilk işaretlerini göstermeye başlayacaktır. Biraz erken yada biraz geç de olabilir. Bu tamamen bebeğinize bağlıdır.

* Birde işaretini yaptığınız kelimeyi sık sık tekrarlayın. Yani işaretini yaptığınız kelimeyi vurgulayıp biraz daha yüksek sesle söyleyin. Mümkün olduğu kadar tekrarlayın. Örneğin, “Süt ister misin? Tamam sana süt getireceğim. Gidip sana süt getireyim. İşte, al sana süt” gibi.

* Kelimeyi her söylediğinizde de beraberinde mutlaka işaret dilini de kullanın. Ve bebeğin bu işaretleri öğrenebilmesi için yalnızca sizin yapmanız yetersiz kalabilir. Aynı zamanda çevrenizde ki insanlara da bu işaretleri göstermelisiniz ve her seferinde bu işaretleri yapmalarını söylemelisiniz. İşte o zaman bebeğiniz daha kolay öğrenecek en azından bilgisi sürekli pekişecektir.

* Bebek işaret dilini kullanmayı hayatınızın bir parçası haline getirin ve her fırsatta bu işaretleri kullanın. Ne kadar çok pekiştirilirse öğrenme o kadar çabuk olacaktır.

BEBEĞİNİZ İŞARETLERİ KULLANMAYA BAŞLADIKTAN SONRA AKLINIZDA TUTMANIZ GEREKENLER;

* Bebek işaret dilinin öğrenim süreci başlı başına sabır gerektirir. Bebeğiniz ilk işaretini yaptıktan sonra bile tekrarını uzun bir süre yapmayabilir. Bebeğinize bebek işaret dilini kullanması yönünde baskı kurmayın ve bebeğinizi her hangi bir şeye zorlamayın. Bebeğinizle inatlaşmayın. Bunları yapmanız demek bebeğinizi bu işaretleri hiç kullanmayacağı anlamına gelebilir.

* Pozitif tepkiler verin. Bebeğiniz size bir işaret yaptığında işaretin ne olduğunu söyleyerek anladığınızı belli edip bebeğinizi başarısından dolayı kutlayın.

* Bebeğiniz ola ki sizin yaptığınız şekilde işaret yapmasa bile bunun için bebeğinize tepki vermeyin ve işaretin doğrusunu yapması için bebeğinizi zorlamayın. Nasılsa bebeğiniz ilk kelimelerini söylerken düzeltmemeniz gerekiyorsa, bebek işaret dilinde de aynı şey geçerlidir. Siz tabi ki işaretlerinizi doğru olan şekliyle yapmaya devam edebilirsiniz ama buna bebeğinizi zorlamayın. Bebeğiniz her geçen gün işaretin doğrusunu yapmaya doğru ilerleyecektir ama hiç bir zaman mükemmel yapamayacaktır. Burada ki tek amaç karşılıklı iletişimi sürdürebilmek ve aradaki mesajların doğru bir şekilde ulaşması demektir.

* Bebek işaret dilini aranızda eğlenceli bir hale dönüştürün.

* Bebeğinizle karşılıklı iletişime geçtiğinizde hissedeceğiniz derin bağlantı duygusunun tadını çıkartın.

İletişimin temel kurallarını bebeğinizle işaret dili ile anlaşırken de uygulayın. Bebeğinizle göz teması kurup bebeğinizin yaptığınız işaretleri gördüğünden emin olun. Bebeğinizle konuşurken olsun ya da işaret dilini konuşurken olsun mutlaka cevap vermesi için süre tanıyın. Bebeğin söylediğinizi anlayabilmesi ve üstüne bir de cevap verebilmesi için biraz fazla zaman gerekebilir, sabırlı olun. Bebekler sadece konuşarak veya beden dillerini kullanarak değil ayrıca, gülümseyerek ses çıkartarak, dokunarak veya el hareketi yaparak da cevap verebilirler.